Lezing - lezing 2008
Symbolen van Rome
Lezing gegeven door: dr. David Rijser
Symbolen van Rome
De Capitolijnse wolvin, het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius, de 'Doornuittrekker': alle gelden als symbolen, niet alleen van de stad Rome, maar van het concept van de eeuwige stad, centrum van de wereld. Maar hoe zijn ze dat eigenlijk geworden? Waar komen die beelden vandaan, voor wie en wanneer zijn ze gemaakt en hoe zijn ze terecht gekomen op het Capitool? Hoe is de huidige Piazza del Campidoglio, naar ontwerpen van Michelangelo, eigenlijk tot stand gekomen, en waarom bevinden zich daar de Capitolijnse musea? De grote sites van de eeuwige stad zijn zo beroemd dat menigeen zich deze vragen nauwelijks stelt: ze zijn er gewoon en più non dimandare. De geschiedenis van de 'symbolen van Rome' is een raadselachtige en fascinerende. Daarin spelen ook het Pantheon en de 'Paardentemmers' op het Quirinaal een cruciale rol. Die geschiedenis geeft niet alleen aanleiding om enkele adembenemende bakerpraatjes de revue te laten passeren, maar geeft inzicht in de manier waarop verschillende generaties betekenis hebben gegeven aan hun begrip van het verleden en hun conceptie van macht en eeuwigheid.
De drie beroemdste Capitolijnse beelden stonden oorspronkelijk bij het Lateraanse paleis, de Middeleeuwse zetel van het pausdom. De hand die Marcus Aurelius nu op het Capitool uitstrekt wijst niet toevallig naar het Vaticaan, dat die positie in de vijftiende eeuw overnam. Ook opzet en functie van het Lateraan en het Vaticaan moeten dus onderzocht worden om te ontdekken hoe modern Rome is geworden wat het is. De ingrepen in deze locaties van het net verenigde Italië aan het eind van de negentiende eeuw en van Mussolini vormen de epiloog van deze exercitie in cultuurgeschiedenis, die ons van de stichting van de stad tot het heden zal voeren. Reconstructie van de herkomst van de symbolen en een overzicht van reacties er op door de tijd heen levert een staalkaart, niet alleen van lokale Romeinse politiek, maar ook van de Europese smaak- en ideeëngeschiedenis.
dr. David Rijser is wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij Klassiek Latijn doceert. Hij publiceert tevens regelmatig in NRC-Handelsblad. Binnenkort verschijnen van zijn hand een studie over kunst en poëzie in de Renaissance, Raphael's Poetics (bij Amsterdam University Press) en een boek over de doorwerking van de klassieken in de literatuur, Eeuwige Jeugd (bij Athenaeum Polak & Van Gennep).
Lezing gegeven door: dr. David Rijser
Symbolen van Rome
De Capitolijnse wolvin, het ruiterstandbeeld van Marcus Aurelius, de 'Doornuittrekker': alle gelden als symbolen, niet alleen van de stad Rome, maar van het concept van de eeuwige stad, centrum van de wereld. Maar hoe zijn ze dat eigenlijk geworden? Waar komen die beelden vandaan, voor wie en wanneer zijn ze gemaakt en hoe zijn ze terecht gekomen op het Capitool? Hoe is de huidige Piazza del Campidoglio, naar ontwerpen van Michelangelo, eigenlijk tot stand gekomen, en waarom bevinden zich daar de Capitolijnse musea? De grote sites van de eeuwige stad zijn zo beroemd dat menigeen zich deze vragen nauwelijks stelt: ze zijn er gewoon en più non dimandare. De geschiedenis van de 'symbolen van Rome' is een raadselachtige en fascinerende. Daarin spelen ook het Pantheon en de 'Paardentemmers' op het Quirinaal een cruciale rol. Die geschiedenis geeft niet alleen aanleiding om enkele adembenemende bakerpraatjes de revue te laten passeren, maar geeft inzicht in de manier waarop verschillende generaties betekenis hebben gegeven aan hun begrip van het verleden en hun conceptie van macht en eeuwigheid.
De drie beroemdste Capitolijnse beelden stonden oorspronkelijk bij het Lateraanse paleis, de Middeleeuwse zetel van het pausdom. De hand die Marcus Aurelius nu op het Capitool uitstrekt wijst niet toevallig naar het Vaticaan, dat die positie in de vijftiende eeuw overnam. Ook opzet en functie van het Lateraan en het Vaticaan moeten dus onderzocht worden om te ontdekken hoe modern Rome is geworden wat het is. De ingrepen in deze locaties van het net verenigde Italië aan het eind van de negentiende eeuw en van Mussolini vormen de epiloog van deze exercitie in cultuurgeschiedenis, die ons van de stichting van de stad tot het heden zal voeren. Reconstructie van de herkomst van de symbolen en een overzicht van reacties er op door de tijd heen levert een staalkaart, niet alleen van lokale Romeinse politiek, maar ook van de Europese smaak- en ideeëngeschiedenis.
dr. David Rijser is wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij Klassiek Latijn doceert. Hij publiceert tevens regelmatig in NRC-Handelsblad. Binnenkort verschijnen van zijn hand een studie over kunst en poëzie in de Renaissance, Raphael's Poetics (bij Amsterdam University Press) en een boek over de doorwerking van de klassieken in de literatuur, Eeuwige Jeugd (bij Athenaeum Polak & Van Gennep).
